شوخ طبعی

شوخ طبعی

گاه به دنبال برخی از شوخی ها، صریح یا با کنایه، آبروی فردی خاص خدشه دار می شود. در برخی شوخی ها نیز به قصد خندیدن و خنداندن، زبان به سوی دروغ و خلاف واقع پیش می رود. پیامبر گرامی اسلام می فرماید: «من مزاح می کنم، ولی به جز حق نمی گویم.» امام صادق علیه السلام ، هدف شوخی حضرت را «شاد کردن مخاطب» بیان می کند، نه ریشخند و تحقیر دیگران و گرم کردن مجلس. امام باقر علیه السلام در کلامی فرمود: «از مهربانی او به پیروانش، آن بود که با آنان شوخی می کرد تا بزرگی اش چنان برای آنها جلوه نکند که به او ننگرند».

روزی آن حضرت پای راست خود را جلو آورد و از حاضران پرسید: «این پای من به چه می ماند؟» هر یک بنا بر ذوق و خیال خود تشبیهی کردند. پیامبر تشبیه هیچ یک را نپسندید. گفتند: یا رسول اللّه ! اینک خود بفرمایید. پیامبر با تبسم پای دیگر را گشود و فرمود: «به این پا می ماند».

در روایتی دیگر می خوانیم روزی پیامبر گرامی دست یکی از مردم را در میدان شهر گرفت و فرمود: «آیا کسی هست که این بنده را بخرد؟» آن شخص با ناراحتی عرض کرد: یا رسول اللّه ، من بنده نیستم که فروش من جایز باشد. حضرت فرمود: «نه، تو بنده هستی.» اضطراب شخص بیشتر شد. حضرت تبسم کرد و فرمود: «مگر تو بنده خدا نیستی؟» عرض کرد: چرا! آن گاه پیامبر فرمود: «من هم بیش از آن گفتم که آیا کسی هست این بنده را بخرد. پس چرا عصبانی شدی؟»

گاه دیده می شد که پیامبر از روی مزاح و شوخی، به ارشاد و تربیت یاران خود می پرداخت، مانند مزاح شان با انس بن مالک که او را با عبارت «ای صاحب دو گوش!» مخاطب قرار داد تا ضمن شوخی، او را به نیک گوش سپردن و دریافت و پذیرش حق، تشویق فرموده باشد.

پیام متن:

شوخی نه به انگیزه تحقیر دیگران، از ویژگی های اخلاقی پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله .